Τι είναι η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος;

Η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος (NAFLD, Non-Alcoholic Fatty Liver Disease) είναι αποτέλεσμα της συσσώρευσης λίπους (συγκεκριμένα πάνω από 5% του βάρους του ήπατος), η οποία δεν οφείλεται στην υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, σε κάποιο αυτοάνοσο νόσημα, ιό ή κάποια άλλη ασθένεια του ήπατος. Με άλλα λόγια, στη μη αλκοολική λιπώδης νόσο του ήπατος έχουμε λιπώδη διήθηση του ήπατος χωρίς όμως κάποια συγκεκριμένη αιτιολογία.

Πώς κατηγοριοποιείται η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος;

Με βάση τον βαθμό ίνωσης (fibrosis) του ιστού του ήπατος, η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος μπορεί να κατηγοριοποιηθεί σε διάφορα στάδια, όπως:

• Ήπια ίνωση (F0-F1)
• Σημαντική ίνωση (≥F2)
• Προχωρημένη ίνωση (≥F3)
• Κίρρωση (F4)

Ποιος έχει αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσει μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος;

Άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2  και παχυσαρκία έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν μη αλκοολική λιπώδης νόσο του ήπατος. Στον γενικότερο πληθυσμό ο κίνδυνος εμφάνισης της νόσου κυμαίνεται στο 8-45% στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Ενώ άτομα με σακχαρώδη διαβήτη και παχυσαρκία έχουν 43-92% μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος. Από την άλλη πλευρά, και άτομα με αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 , καρδιαγγειακά νοσήματα και χρόνια νεφρικά νοσήματα. Επιπλέον, η συγκεκριμένη  νόσος αποτελεί βασικό παράγοντα κινδύνου για ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα.

Πώς δημιουργείται η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος (παθοφυσιολογία);

Η παχυσαρκία, η αντίσταση στην ινσουλίνη (χαρακτηρίζεται από υψηλή επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα) και η δυσλιπιδαιμία (λιπίδια στο αίμα πάνω από τα φυσιολογικά όρια) αποτελούν παράγοντες κινδύνου για τη λιπώδη διήθηση του ήπατος. Διάφορες καταστάσεις, όπως λιποτοξικότητα, προφλεγμονώδεις κυτταροκίνες, υψηλό οξειδωτικό στρες, δυσλειτουργία των μιτοχονδρίων, γενετικοί και περιβαλλοντολογικοί παράγοντες,  λειτουργούν παράλληλα και συμβάλλουν στην εξέλιξη της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος. 

Τι μπορώ να κάνω αν έχω μη αλκοολική λιπώδη νόσος του ήπατος;

Για να διαχειριστούμε τη μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος θα πρέπει να μεταβάλλουμε το υπόβαθρο που την προκαλεί.

Έτσι ακόμη και μία μικρή απώλεια βάρους οδηγεί σε μείωση της αντίστασης στην ινσουλίνη και βελτίωση των υποστρωμάτων που σχετίζονται με τη νόσο.

Διατροφή και μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος

Μια απώλεια βάρους της τάξεων του ≥7% του αρχικού βάρους μπορεί να μειώσει το λίπος στο ήπαρ. Μια πρόσφατη μετα-ανάλυση (είδος έρευνας που αναλύει τα δεδομένα προηγούμενων ερευνών που έχουν ασχοληθεί με ένα συγκεκριμένο θέμα για να βγει ένα συνολικό συμπέρασμα) έδειξε ότι η διατροφή μαζί με την άσκηση αποτελούν τις αποτελεσματικότερες  μεθόδους αντιμετώπισης της μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος (Zou et al., 2018).

Ανεξάρτητα από την ενεργειακή πρόσληψη (δηλαδή την πρόσληψη θερμίδων), η σύσταση της διατροφής σε πρωτεΐνη, υδατάνθρακες, λιπαρά και βιταμίνες παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο στη διαχείριση της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος.

Μια διατροφή πλούσια σε κορεσμένα και τρανς λιπαρά, ω-6 λιπαρά οξέα, απλά σάκχαρα (φρουκτόζη), νάτριο, συντηρητικά και πρόσθετα τροφίμων, αναψυκτικά, ζωική πρωτεΐνη και χαμηλή σε μονοακόρεστα λιπαρά, ω-3 λιπαρά οξέα,  φυτικής προέλευσης πρωτεΐνη, φυτικές ίνες, προβιοτικά και πρεβιοτικά, βιταμίνες C, Ε, K και φολικό οξύ προάγει τη μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος.

Τα κορεσμένα λιπαρά βρίσκονται κυρίως σε ζωικής προέλευσης τροφές, όπως

• κρέας,
• γαλακτοκομικά προϊόντα,
• βούτυρο,
• σε κάποιες φυτικής προέλευσης τροφές   (λάδι καρύδας, φοινικέλαιο)

Τα κορεσμένα λιπαρά σχετίζονται με τον προβληματικό μεταβολισμό της γλουταθειόνης, ο οποίος οδηγεί σε οξειδωτικό στρες και συμβάλλει στην εξέλιξη της νόσου.

Τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα βρίσκονται κυρίως στο ελαιόλαδο, το αβοκάντο, τα αμύγδαλα και  ενεργοποιούν τα Peroxisome proliferator-activated receptors (PPARs). Τα  PPARs διεγείρουν την οξείδωση των ελεύθερων λιπιδίων, μειώνουν τις φλεγμονές, την αντίσταση στην ινσουλίνη και την έκφραση των γονιδίων που εμπλέκονται στην ηπατική de novo λιπογένεση.

Tα ω-3 λιπαρά οξέα βρίσκονται κυρίως στα λιπαρά ψάρια, σε συγκεκριμένα έλαια, όπως λινέλαιο, και σπόρους και ξηρούς καρπούς, όπως καρύδια, λιναρόσπορο και σπόρους chia. Τα ω-3 λιπαρά οξέα, ρυθμίζουν τη λιπώδη σύνθεση του ήπατος, αυξάνουν τα προϊόντα μεταβολισμού με αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες (τα προϊόντα αυτά οδηγούν σε βελτίωση της αντίστασης της ινσουλίνης) και οδηγούν σε ανακατανομή των τριγλυκεριδίων (δηλαδή την αποθήκευση των λιπιδίων στο λιπώδη ιστό και τη μείωση των επιπέδων τριγλυκεριδίων στο αίμα).

Τα αλλαντικά λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε νάτριο, συντηρητικά, πρόσθετα τροφίμων, κορεσμένα και τρανς λιπαρά δεν ενδείκνυνται στη μη αλκοολική ηπατική νόσο.

Τα πρεβιοτικά ρυθμίζουν το ανθρώπινο μικροβίωμα ελαττώνοντας το pH του εντερικού αυλού και με αυτό τον τρόπο εμποδίζουν την ανάπτυξη παθογόνων οργανισμών. Η βακτηριακή μετατόπιση (bacterial translocation) από τον γαστρεντερικό σωλήνα στο κυκλοφορικό σύστημα οδηγεί σε συστημική φλεγμονή ενώ παράλληλα ενισχύει την αντίσταση στην ινσουλίνη και τη βλάβη του ήπατος. Υπάρχουν ερευνητικά στοιχεία που δείχνουν ότι η δυσβίωση (ανισορροπία) του μικροβιώματος  προάγει την εξέλιξη της νόσου. Η δυσβίωση του εντερικού μικροβιώματος μπορεί να οδηγήσει στη de novo ηπατική λιπογένεση λόγω της αυξημένης έκφρασης των ενζύμων που προάγουν τη λιπογένεση.

 

Εδώ αξίζει να σημειώσουμε ότι η  υψηλή κατανάλωση καφέ μπορεί να λειτουργήσει προστατευτικά ως προς τη λιπώδη διήθηση.

 

 

 

 

Η έλλειψη σε χολίνη μπορεί να οδηγήσει σε μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος. Τη χολίνη τη βρίσκουμε κυρίως στον κρόκο των αυγών. Τα χαμηλά επίπεδα χολίνης προάγουν δυσλειτουργική σύνθεση φωσφολιπιδίων , έκκριση λιποπρωτεϊνών και οξειδωτικό στρες λόγω δυσλειτουργικών μιτοχονδρίων. Πιο πολλές έρευνες χρειάζονται όμως για να ξεκαθαριστεί η θεραπευτική ικανότητα της χολίνης ως προς τη μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος.

Με λίγα λόγια για να διαχειριστούμε τη μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος θα πρέπει να:

1. Περιορίσουμε την πρόσληψη θερμίδων και
2. Ακολουθούμε μια διατροφή σύμφωνη με τις αρχές της Μεσογειακής διατροφής

Αν πάσχεις εσύ ή κάποιος γνωστός σου από  μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος  κλείσε το ραντεβού σου για ένα εξατομικευμένο πλάνο διατροφής

Αποποίηση ευθύνης

Οι πληροφορίες που παρέχονται στο παρόν ιστολόγιο έχουν ενημερωτικό και μόνο χαρακτήρα και δεν προορίζονται για τη διάγνωση ή τη θεραπεία τυχόν ιατρικών θεμάτων. Ουδεμία από τις αναγραφόμενες πληροφορίες έχει πρόθεση να υποκαταστήσει οποιαδήποτε εξατομικευμένη ιατρική συμβουλή, διάγνωση, πρόγνωση ή θεραπεία. Χρειάζεται πάντα να ζητάτε ατομικές συμβουλές, προσαρμοσμένες στις δικές σας ανάγκες και επιθυμίες, από τον προσωπικό γιατρό και διαιτολόγο σας. Αν θέλετε το δικό σας εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής μπορείτε να κλείσετε online το ραντεβού σας ή να τηλεφωνήσετε στο 2310 229 099.

Βιβλιογραφία

• Friedman SL, Neuschwander-Tetri BA, Rinella M, Sanyal AJ. Mechanisms of NAFLD development and therapeutic strategies. Nat Med. 2018;24:908-922. doi: 10.1038/s41591-018-0104-9.
• Perdomo CM, Frühbeck G, Escalada J. Impact of Nutritional Changes on Nonalcoholic Fatty Liver Disease. Nutrients. 2019;11:677. doi: 10.3390/nu11030677.
• Zou TT, Zhang C, Zhou YF, Han YJ, Xiong JJ, Wu XX, Chen YP, Zheng MH. Lifestyle interventions for patients with nonalcoholic fatty liver disease: a network meta-analysis. Eur J Gastroenterol Hepatol. 2018;30:747-755. doi: 10.1097/MEG.0000000000001135.